Bọ lướt nước
Nguyễn Văn Minh
| 17-11-2025

· Nhóm động vật
Tất cả chúng ta đều thích ở gần nước - dù là bơi lội, chèo thuyền, hay chỉ đơn giản là tận hưởng cảm giác yên bình. Nhưng hãy tưởng tượng nếu bạn có thể lướt sóng trên mặt nước mà không cần bất kỳ thiết bị nào! Tin hay không thì tùy, một loài côn trùng nhỏ bé tên là bọ súng nước có thể làm được điều đó.
Các nhà khoa học gần đây đã phát hiện ra rằng loài bọ cánh cứng nhỏ bé này di chuyển trên mặt nước như một vận động viên lướt ván buồm, sử dụng đôi cánh làm lực đẩy. Hãy cùng khám phá cách loài côn trùng tuyệt vời này lướt trên mặt nước và lý do tại sao chúng lại ưa chuộng cách di chuyển thú vị này.
Tại sao nước lại khó khăn với côn trùng?
Nước có vẻ êm ả và tĩnh lặng với chúng ta, nhưng đối với côn trùng, đó là một nơi khó định hướng. Nước đặc hơn không khí khoảng 100 lần, khiến việc di chuyển giữa hai thế giới này trở thành một thách thức thực sự. Một số loài côn trùng, như bọ nước, lướt trên mặt nước bằng cách sử dụng các túi khí để nổi. Những loài khác, như bọ lặn, lao thẳng xuống nước và bơi. Nhưng bọ súng thì sao? Nó đã tìm ra cách làm chủ cả không khí và nước cùng một lúc!
Bọ lướt sóng như thế nào?
Bọ súng đã phát triển một kỹ thuật đặc biệt để di chuyển trên mặt nước. Chúng vỗ cánh như thể sắp bay, nhưng thay vì cất cánh, chúng giữ những chiếc càng nhỏ xíu của mình móc vào mặt nước. Những chiếc càng này hoạt động như mỏ neo, ngăn không cho bọ bay lên khi vỗ cánh. Kết quả là gì? Một động tác lướt sóng trông giống hệt như lướt ván buồm—chỉ khác là bọ sử dụng cánh thay vì cánh buồm!
Sự tò mò dẫn đến khám phá
Khám phá đáng kinh ngạc này bắt đầu khi Tiến sĩ Manu Prakash từ Đại học Stanford nhận thấy một vật gì đó lướt qua mặt ao nhanh đến mức ông không thể xác định được đó là gì. Ông đã dành hàng giờ quan sát cẩn thận và cuối cùng phát hiện ra một con bọ súng đang lao từ lá này sang lá khác sau khi tạo ra những lỗ nhỏ trên lá. Bị mê hoặc bởi tốc độ của sinh vật nhỏ bé này, Tiến sĩ Prakash biết rằng mình đã tình cờ phát hiện ra điều gì đó thú vị.
Máy ảnh tốc độ cao tiết lộ bí mật
Để tìm ra cách con bọ di chuyển nhanh như vậy, Tiến sĩ Prakash và nhóm của ông đã sử dụng máy ảnh tốc độ cao và các mô hình toán học để phân tích chuyển động của con bọ. Họ phát hiện ra rằng chân của con bọ đập vào mặt nước, tạo ra lực nâng, trong khi móng vuốt của nó xuyên qua bề mặt để giữ nước cố định. Khi con bọ đập cánh, mặt nước gợn sóng như một tấm bạt lò xo. Bằng cách cân bằng không khí, nước và sức căng bề mặt, con bọ có thể di chuyển với tốc độ gần 30 cm/giây—thật ấn tượng đối với một loài côn trùng nhỏ bé như vậy!
Tại sao bọ cánh cứng lại thích lướt sóng?
Điều thú vị là chuyển động lướt sóng này tiêu tốn nhiều năng lượng hơn so với bay. Nhưng dường như bọ cánh cứng vẫn thích phương pháp này hơn. Tiến sĩ Prakash tin rằng lướt sóng có thể giúp bọ cánh cứng nhanh chóng tìm kiếm nguồn thức ăn mới hoặc thoát khỏi kẻ săn mồi. Hoặc có thể, giống như nhiều người trong chúng ta, bọ cánh cứng chỉ đơn giản là thích cảm giác hồi hộp khi lướt nhanh trên mặt nước!
Thêm nhiều loài côn trùng để khám phá
Tiến sĩ Prakash và nhóm của ông hiện đang nghiên cứu một loài ruồi có chuyển động lướt tương tự, nhưng loài này sống ở đại dương thay vì ao hồ. Mặc dù những khám phá này cuối cùng có thể giúp tạo ra các loại robot mới, nhưng công việc của nhóm hoàn toàn được thúc đẩy bởi tình yêu khoa học và những điều kỳ diệu của thiên nhiên.
Nhưng khoan đã... còn phanh thì sao?
Mặc dù có kỹ năng lướt sóng tuyệt vời, nhưng con bọ cánh cứng này vẫn chưa tìm ra cách dừng lại. Trong phòng thí nghiệm, nó thường đâm vào thành thùng chứa, còn ngoài tự nhiên, nó lại đâm vào lá cây. Vì vậy, mặc dù con bọ cánh cứng có thể là một chuyên gia lướt sóng, nhưng chắc chắn nó cần được giúp đỡ một chút để học cách phanh!
Bạn nghĩ sao?
Thật kỳ diệu biết bao khi thiên nhiên vận hành! Khả năng lướt sóng của bọ súng cho thấy ngay cả những sinh vật nhỏ bé nhất cũng có thể dạy chúng ta những bài học lớn về khả năng thích nghi với các môi trường khác nhau. Bạn có nghĩ các loài côn trùng khác cũng có những trò hay ho như thế này không? Hãy cùng nhau khám phá những điều kỳ diệu nhỏ bé của thiên nhiên nhé!