Nếu bạn đã từng đi dạo qua một phòng trưng bày nghệ thuật hiện đại và đứng trước một bức tranh trừu tượng, gãi đầu, rất có thể bạn đã tự hỏi: "Tại sao bức tranh này lại trông giống như tranh do một đứa trẻ vẽ?"

Cho dù đó là một bức tranh đầy những vệt bắn tung tóe ngẫu nhiên, một loạt hình dạng hỗn loạn hay những hình dạng kỳ lạ có vẻ không phù hợp, nhiều tác phẩm nghệ thuật đương đại thường gợi lên cùng một câu hỏi: đây có thực sự là nghệ thuật hay chỉ là "bức vẽ nguệch ngoạc của trẻ con"?

Thoạt nhìn, một số tác phẩm nghệ thuật hiện đại có thể mang lại cảm giác khó hiểu hoặc quá đơn giản, khiến nhiều người tự hỏi liệu chúng có phải chỉ là sản phẩm của một trí tưởng tượng bay bổng, phóng khoáng hay không. Nhưng thực tế, những gì có vẻ "trẻ con" hay "ngẫu nhiên" thường mang một ý nghĩa sâu sắc và có chủ đích. Vậy, tại sao một số tác phẩm nghệ thuật hiện đại lại trông như thể được tạo ra bởi một đứa trẻ? Hãy cùng khám phá nguồn gốc của hiện tượng này và lý do tại sao những tác phẩm tưởng chừng đơn giản này lại trở thành một phần quan trọng của thế giới nghệ thuật.

Phá vỡ khuôn mẫu: Nghệ thuật Hiện đại thoát khỏi truyền thống

Để hiểu tại sao một số tác phẩm nghệ thuật hiện đại trông giống như "những nét vẽ nguệch ngoạc của trẻ con", trước tiên chúng ta cần xem xét những thay đổi lớn trong tư duy nghệ thuật diễn ra vào đầu thế kỷ 20. Sự xuất hiện của chủ nghĩa hiện đại đã mang đến một sự phá vỡ những kỳ vọng truyền thống về nghệ thuật.

Các nghệ sĩ không còn bị ràng buộc bởi nhu cầu về chủ nghĩa hiện thực hoàn hảo, phong cảnh chi tiết hay chân dung lý tưởng. Trọng tâm chuyển sang biểu đạt, trừu tượng và khám phá những cách mới để tái hiện hiện thực.

Các nghệ sĩ bắt đầu thử nghiệm với các hình thức và kỹ thuật hoàn toàn khác biệt với truyền thống cổ điển. Chủ nghĩa lập thể, siêu thực và biểu hiện trừu tượng nổi lên như những phương thức biểu hiện nghệ thuật mới, mỗi phương thức có một góc nhìn khác nhau về cách nghệ thuật có thể phản ánh trải nghiệm của con người. Khi các nghệ sĩ tách mình khỏi các chuẩn mực đã được thiết lập, câu hỏi về bản thân "nghệ thuật" trở nên linh hoạt hơn.

Bản chất đơn giản, không cấu trúc của một số tác phẩm này, với những nét cọ thô ráp và hình khối méo mó, cho phép các nghệ sĩ thể hiện cảm xúc, ý tưởng và phê phán xã hội theo những cách chưa từng được thử nghiệm trước đây.

Ảnh hưởng của sự giản dị như trẻ thơ: Tôn vinh sự nguyên sơ

Một trong những lý do chính khiến nghệ thuật hiện đại thường gợi nhớ đến những bức vẽ ngây thơ là vì nhiều nghệ sĩ đã cố tình nắm bắt sự thuần khiết và tự nhiên thường thấy trong nghệ thuật thiếu nhi.

Các phong trào đầu thế kỷ 20 như chủ nghĩa siêu thực và chủ nghĩa biểu hiện trừu tượng đã tìm cách khai thác tiềm thức, và tác phẩm nghệ thuật thiếu nhi, với sự biểu đạt tự do và liên tưởng tự do, đã trở thành một nguồn cảm hứng quan trọng.

Các nghệ sĩ như Pablo Picasso và Jean Dubuffet nổi tiếng với những bức vẽ thiếu nhi vì sự giản dị thô sơ và tác động cảm xúc của chúng. Picasso từng nhận xét: "Tôi mất bốn năm để vẽ như Raphael, nhưng mất cả đời để vẽ như một đứa trẻ." Mục tiêu không phải là bắt chước tác phẩm của trẻ em mà là tôn vinh sự sáng tạo tự do của chúng, vốn thường được coi là chân thực hơn và ít bị ràng buộc bởi những kỳ vọng của xã hội.

Bằng cách từ chối những hình thức trau chuốt, cầu kỳ của nghệ thuật truyền thống, những nghệ sĩ này tìm cách quay trở lại với cách sáng tạo bản năng và mộc mạc hơn.

Ngoài ra, ảnh hưởng của nghệ thuật Châu Phi, Châu Đại Dương và Bản địa đã có tác động sâu sắc đến các nghệ sĩ hiện đại. Những hình thức nghệ thuật này, thường trừu tượng và mang tính biểu tượng hơn, được đánh giá cao vì tính trực tiếp và sự kết nối với biểu hiện nguyên thủy của con người. Nhiều nghệ sĩ hiện đại coi những tác phẩm này chân thực và trung thực hơn so với những bức tranh hiện thực, chi tiết cao đã thống trị nghệ thuật châu Âu trong nhiều thế kỷ.

Chủ nghĩa biểu hiện trừu tượng: Nghệ thuật không quy tắc

Ví dụ nổi bật nhất về trường phái trừu tượng "trẻ thơ" đến từ phong trào Biểu hiện Trừu tượng, đặc biệt là với các nghệ sĩ như Jackson, Mark Rothko và Willem de Kooning. Những bức tranh nhỏ giọt mang tính biểu tượng của Jackson, với màu vẽ được đổ hoặc vẩy lên vải, thoạt nhìn có vẻ ngẫu nhiên, nhưng chúng đại diện cho một hình thức hỗn loạn có chủ đích và được kiểm soát.

Jackson mô tả kỹ thuật của mình như một cách để tiếp cận tiềm thức, khai thác những cảm xúc và năng lượng không thể diễn đạt bằng các kỹ thuật nghệ thuật thông thường.

Phương pháp của Jackson không phải là tạo ra một hình ảnh gọn gàng, ngăn nắp, mà là thể hiện chính hành động vẽ tranh - một ý tưởng lấy cảm hứng từ sự tự nhiên và tự do thường thấy trong nghệ thuật thiếu nhi. Những bức tranh nổi tiếng của ông, chẳng hạn như bức số 5, năm 1948, gợi lên năng lượng của chuyển động và cảm xúc, khác xa với các tác phẩm có cấu trúc, mang tính tượng hình của các thế hệ trước.

Theo nghĩa này, vẻ ngoài "trẻ con" của một số tác phẩm trừu tượng biểu hiện là một lựa chọn có chủ ý để từ chối nghệ thuật biểu hiện, hướng đến tính chân thực về mặt cảm xúc. Mục đích không phải là tạo ra một vật thể hay hình tượng dễ nhận biết mà là truyền tải một trải nghiệm, một cảm xúc hoặc một trạng thái tinh thần.

Nghệ thuật ý niệm: Đặt ý tưởng lên trên thực hiện

Một khía cạnh khác của nghệ thuật hiện đại có thể dẫn đến sự nhầm lẫn là sự trỗi dậy của nghệ thuật ý niệm, nơi ý tưởng đằng sau tác phẩm nghệ thuật được ưu tiên hơn hình thức thể hiện trực quan. Phong trào này, được ủng hộ bởi các nghệ sĩ như Sol LeWitt và Marcel Duchamp, tập trung vào ý tưởng hơn là kỹ năng kỹ thuật liên quan đến việc tạo ra tác phẩm.

Đài phun nước Duchamp, một thiết bị phòng tắm bằng gốm được ký tên bằng bút danh, đã thách thức chính khái niệm về nghệ thuật. Trong bối cảnh này, sự đơn giản của một tác phẩm - chẳng hạn như một bức tranh vải trơn hoặc một bức vẽ thô sơ, có vẻ "trẻ con" - trở thành một bài tập trí tuệ hơn là một nỗ lực nghệ thuật truyền thống. Tác phẩm thách thức người xem tiếp cận ý tưởng đằng sau tác phẩm, buộc họ phải đặt câu hỏi về vai trò của người nghệ sĩ và ý nghĩa của chính nghệ thuật.

Sự đơn giản "trẻ con" của một số tác phẩm nghệ thuật ý niệm thường che giấu những câu hỏi triết học sâu sắc mà chúng đặt ra. Theo nhiều cách, đây là một sự bác bỏ quan niệm rằng nghệ thuật luôn phải phức tạp hoặc được chế tác tỉ mỉ. Thay vào đó, nghệ thuật hiện đại nhấn mạnh tầm quan trọng của tư tưởng, khái niệm và sự thể hiện cá nhân.

Tại sao điều này lại quan trọng? Sự tự do diễn giải

Mặc dù có thể dễ dàng bác bỏ nghệ thuật hiện đại vì chúng trông giống như những nét vẽ nguệch ngoạc của trẻ con, nhưng làm như vậy là bỏ lỡ một điểm quan trọng. Những tác phẩm này không chỉ nói về thành phẩm; chúng còn nói về quá trình, sự tự do và những cảm xúc thô sơ mà chúng gợi lên.

Sự chuyển dịch sang trừu tượng, đơn giản và chủ nghĩa ý niệm của nghệ thuật hiện đại mời gọi người xem tiếp cận tác phẩm nghệ thuật một cách sâu sắc hơn, đặt câu hỏi về những quan niệm cố hữu của họ về hình ảnh nghệ thuật.

Trên thực tế, cái gọi là chất lượng "trẻ con" của những tác phẩm này có thể mở ra một cách hiểu toàn diện hơn về nghệ thuật. Nó cho phép bất kỳ ai, bất kể trình độ học vấn hay xuất thân, đều có thể thưởng thức tác phẩm nghệ thuật mà không cần kiến ​​thức chuyên môn về các hình thức nghệ thuật truyền thống. Nghệ thuật trở thành một thứ được trải nghiệm, thay vì chỉ đơn thuần là quan sát.

Kết luận: Tôn vinh sự giản dị như một thiên tài nghệ thuật

Vậy, tại sao một số tác phẩm nghệ thuật hiện đại lại trông giống như những nét vẽ nguệch ngoạc của trẻ con? Bởi vì, xét trên nhiều phương diện, chúng là sự trở lại có chủ đích với hình thức biểu đạt nguyên sơ, không qua chỉnh sửa. Hoàn toàn không ngẫu nhiên hay thiếu kỹ năng, những tác phẩm nghệ thuật này đại diện cho sự bác bỏ các chuẩn mực truyền thống, thay vào đó tập trung vào cảm xúc, ý tưởng và vẻ đẹp thô sơ của sự sáng tạo.

Những gì có vẻ đơn giản như trẻ con thường là một lời bình luận sâu sắc về sự phức tạp của bản chất con người và quá trình sáng tạo. Trong thế giới nghệ thuật hiện đại, sự giản dị không phải là một giới hạn; nó là một công cụ mạnh mẽ để mở ra những cách nhìn và hiểu mới về thế giới xung quanh chúng ta.