Bạn có thể không nghĩ đến vi mạch khi ngồi sau tay lái của một chiếc xe hơi mới. Thế nhưng, những linh kiện nhỏ chỉ bằng móng tay đó lại cung cấp năng lượng cho mọi thứ — từ cảm biến động cơ đến màn hình giải trí.

Trong vài năm qua, tình trạng thiếu hụt vi mạch toàn cầu đã lan rộng khắp ngành công nghiệp ô tô, khiến việc sản xuất bị trì hoãn, nguồn cung xe tại đại lý giảm mạnh, và thậm chí buộc người mua phải trả giá cao cho những chiếc xe đã qua sử dụng.

Cách Vi Mạch Trở Thành “Hệ Thần Kinh” Của Ô Tô

Những chiếc xe hiện đại về cơ bản là các “máy tính di động”. Một chiếc xe gia đình thông thường chứa hàng trăm, thậm chí hàng nghìn vi mạch điều khiển hệ thống phanh, lái, định vị và an toàn. Các mẫu xe điện và lai còn phụ thuộc nhiều hơn nữa. Khi nguồn cung vi mạch bị thắt chặt, không chỉ hệ thống giải trí bị ảnh hưởng mà cả những chức năng cốt lõi như quản lý năng lượng và hỗ trợ người lái cũng không thể hoạt động nếu thiếu chúng. Đó là lý do tại sao tình trạng thiếu vi mạch không phải là một rắc rối nhỏ. Nó giống như việc bạn cố lắp ráp một chiếc điện thoại thông minh mà không có màn hình: bạn có thể có tất cả các bộ phận khác, nhưng sản phẩm sẽ không thể hoạt động.

Hiệu Ứng Domino Đối Với Sản Xuất

Khi nguồn cung vi mạch giảm, các hãng xe buộc phải giảm tốc độ hoặc tạm dừng dây chuyền lắp ráp. Một số thương hiệu đã phải cất giữ hàng nghìn chiếc xe gần như hoàn thiện trong bãi chờ, đợi linh kiện còn thiếu. Những hãng khác thì loại bỏ bớt các tính năng không thiết yếu — như hệ thống âm thanh cao cấp hoặc bảng điều khiển kỹ thuật số — để tiếp tục duy trì sản lượng. Sự gián đoạn này tạo ra danh sách chờ dài cho các mẫu xe phổ biến. Các đại lý, vốn từng trưng bày đầy hàng, giờ trở nên trống trơn. Hệ quả là khách hàng buộc phải hoãn mua hoặc chuyển sang thị trường xe cũ, nơi giá tăng vọt.

Giá Cả Leo Thang Đối Với Người Mua

Tình trạng thiếu hụt đã khiến giá xe tăng mạnh. Theo nhiều báo cáo trong ngành, giá giao dịch trung bình của xe mới đã tăng thêm hàng nghìn đô la so với trước khi thiếu chip. Khi số lượng xe giảm, các chương trình khuyến mãi và giảm giá cũng biến mất. Người mua phải trả gần bằng hoặc cao hơn giá niêm yết để có được mẫu xe mong muốn.

Áp Lực Lên Các Nhà Cung Ứng

Không chỉ các hãng xe chịu ảnh hưởng. Các nhà cung cấp cấp một — những đơn vị sản xuất các hệ thống như phanh, màn hình giải trí — cũng phải xoay xở giữa nguồn chip khan hiếm để phục vụ nhiều khách hàng khác nhau. Một số công ty đã ký hợp đồng dài hạn với nhà sản xuất vi mạch để đảm bảo nguồn cung, trong khi những công ty khác phải thiết kế lại sản phẩm để tương thích với bất kỳ linh kiện nào sẵn có. Cuộc chạy đua này làm tăng chi phí và khiến các nhóm kỹ sư phải làm việc căng thẳng.

Việc Triển Khai Công Nghệ Mới Bị Chậm Lại

Các hệ thống hỗ trợ lái tiên tiến, màn hình cảm ứng lớn và tính năng kết nối là những công nghệ đầu tiên bị trì hoãn. Kế hoạch ra mắt các mẫu xe mới hoặc nội thất nâng cấp bị lùi lại khi các hãng ưu tiên sản xuất những cấu hình cơ bản. Với người tiêu dùng mong chờ các cải tiến mới, thời gian chờ đợi trở nên dài hơn dự kiến.

Cách Các Hãng Xe Đang Thích Ứng

Đối mặt với thách thức này, các hãng xe đã thay đổi cách họ lập kế hoạch sản xuất:

• Họ đa dạng hóa nguồn cung vi mạch để tránh phụ thuộc vào một nhà cung cấp duy nhất.

• Họ tăng cường hợp tác trực tiếp với các công ty bán dẫn thay vì chỉ thông qua trung gian.

• Họ điều chỉnh thiết kế để sử dụng ít loại chip hơn hoặc chọn các loại dễ tìm hơn, giúp đơn giản hóa chuỗi cung ứng. Một số nhà sản xuất thậm chí đã công bố kế hoạch đầu tư vào các liên minh sản xuất vi mạch để đảm bảo nguồn cung lâu dài. Đây là sự chuyển hướng rõ rệt so với mô hình “tồn kho đúng lúc” đã thống trị ngành ô tô suốt hàng thập kỷ.

Vai Trò Của Lựa Chọn Công Nghệ

Không phải tất cả vi mạch đều giống nhau. Xe hơi không cần những bộ xử lý tiên tiến như trong điện thoại thông minh; nhiều xe vẫn dựa vào các thiết kế cũ đã được kiểm chứng. Nhưng khi ngành điện tử tiêu dùng chiếm hết năng lực sản xuất trong thời kỳ đại dịch, các hãng xe bị đẩy xuống hàng chờ cho các loại chip “truyền thống”. Trải nghiệm này khiến ngành công nghiệp nhận ra rằng việc cạnh tranh với các tập đoàn công nghệ để giành năng lực sản xuất là một rủi ro lớn.

Người Mua Có Thể Làm Gì

Nếu bạn đang tìm mua xe mới, hãy lên kế hoạch trước. Hãy chuẩn bị tinh thần cho thời gian chờ lâu hơn và linh hoạt về màu sắc, phiên bản hoặc các tính năng tùy chọn. Đặt hàng trực tiếp từ nhà máy có thể giúp bạn kiểm soát tốt hơn so với việc phụ thuộc vào hàng có sẵn tại đại lý. Đối với xe cũ, hãy kiểm tra giá thật kỹ — một số xe có thể bị đội giá cao hơn giá trị thực do thiếu hàng. Ngoài ra, bạn nên hỏi đại lý về các bản cập nhật phần mềm hoặc việc lắp đặt bổ sung sau này. Một số thương hiệu giao xe thiếu các chip không thiết yếu nhưng hứa sẽ lắp bổ sung khi nguồn cung được cải thiện. Biết điều này trước sẽ giúp bạn đưa ra quyết định sáng suốt hơn.

Nhìn Xa Hơn Tình Trạng Thiếu Hụt

Các chuyên gia trong ngành dự đoán nguồn cung vi mạch sẽ dần ổn định khi các nhà máy sản xuất mới đi vào hoạt động và các hãng xe cải thiện công tác dự báo. Nhưng bài học vẫn còn đó: vi mạch không còn là phần nền tảng ẩn sau quá trình sản xuất ô tô mà là tài sản chiến lược. Đối với người lái xe, giai đoạn này là lời nhắc nhở về mức độ kết nối toàn cầu của ngành sản xuất. Một tấm silicon nhỏ ở nửa kia của thế giới có thể quyết định liệu chiếc xe của bạn đến vào tháng tới hay năm sau. Việc hiểu rõ những biến động này không chỉ dành cho giới chuyên môn mà còn giúp bạn đưa ra quyết định thông minh hơn khi chọn thời điểm và cách mua xe. Những tác động của khủng hoảng chip có thể dần giảm bớt, nhưng những thay đổi mà nó mang lại từ quan hệ chặt chẽ hơn với nhà cung cấp, đa dạng hóa nguồn hàng, đến việc tái thiết kế hệ thống điện tử — có lẽ sẽ tồn tại lâu dài. Chiếc xe bạn lái trong tương lai vẫn sẽ đầy vi mạch, nhưng cách chúng đến được với bạn chắc chắn sẽ khác xưa.