Chắc hẳn bạn đã từng thấy một chiếc xe không người lái lướt đi trên đường phố trong một đoạn video và nghĩ: “Ô, tương lai đã đến rồi”.

Nhưng nếu bạn từng thắc mắc tại sao đến giờ chúng ta vẫn chưa thể ngồi thoải mái để xe tự chạy, thì câu trả lời nằm ở những thách thức phức tạp và lộn xộn trong việc thương mại hóa công nghệ lái xe tự động.

Lời hứa và thực tế

Xe tự lái không còn là chuyện viễn tưởng. Những chiếc xe thử nghiệm đã chạy hàng triệu kilômét mỗi năm. Chúng có thể đọc biển báo giao thông, bám làn đường, thậm chí xử lý việc nhập làn trên cao tốc.

Giấc mơ thật hấp dẫn: ít tai nạn hơn, giao thông trôi chảy hơn, và con người có thể ngủ hoặc làm việc trong khi xe tự lo việc lái. Thế nhưng, biến giấc mơ ấy thành hiện thực phổ biến hằng ngày không đơn giản như nâng cấp phần mềm điện thoại. Bước nhảy từ “hoạt động trong một số điều kiện” đến “hoạt động ở mọi nơi, an toàn, ở quy mô lớn” là vô cùng lớn. Và đó chính là nơi thách thức thật sự bắt đầu.

An toàn không dễ chứng minh

An toàn là thách thức số một. Xe tự lái không thể chỉ “tạm ổn” trong việc lái. Chúng phải chứng minh được rằng an toàn hơn con người. Điều này có nghĩa là không chỉ xử lý tốt những con đường cao tốc nắng đẹp, mà còn cả tình huống bất ngờ như một đứa trẻ băng qua đường mưa hay một người đi xe đạp bất ngờ đổi hướng.

Để chứng minh mức độ an toàn này, các công ty phải thử xe dưới gần như mọi điều kiện có thể tưởng tượng. Nhưng thực tế lái xe luôn có vô số biến thể, và không thể mô phỏng hết. Cơ quan quản lý và công chúng muốn được bảo đảm, nhưng để cung cấp sự chắc chắn đó đòi hỏi nhiều thời gian, dữ liệu và giám sát kỹ lưỡng hơn mong đợi.

Chi phí công nghệ

Những cảm biến quay trên nóc xe thử nghiệm như cảm biến laze, ra-đa, và camera độ phân giải cao không hề rẻ. Dù giá đã giảm, trang bị đủ bộ cảm biến này vẫn tốn hàng nghìn đô la. Thêm vào đó là máy tính siêu mạnh trong xe để xử lý toàn bộ dữ liệu, khiến xe tự lái trở nên đắt hơn nhiều so với xe thông thường.

Cho đến khi chi phí giảm xuống, việc phổ biến rộng rãi sẽ còn chậm. Các công ty đang thử nghiệm mô hình dùng chung theo đội xe, để chi phí cao được chia đều cho nhiều người, nhưng việc đưa xe tự lái đến tay người dùng phổ thông vẫn là chặng đường dốc.

Bản đồ chi tiết đến từng con phố

Xe tự lái không chỉ dựa vào cảm biến. Chúng cần những bản đồ cực kỳ chi tiết, thể hiện từng lề đường, tín hiệu giao thông, và vạch kẻ. Những bản đồ này phải được cập nhật liên tục vì đường sá thay đổi công trình, biển báo mới, làn đường điều chỉnh.

Xây dựng và duy trì bản đồ trên phạm vi cả quốc gia là một công việc khổng lồ. Nó không đơn giản như việc tải một ứng dụng bản đồ. Để xe tự lái hoạt động an toàn, chúng cần biết môi trường chính xác đến từng xăng-ti-mét. Điều đó đòi hỏi đầu tư liên tục vào việc thu thập và cập nhật dữ liệu, một thách thức không nhiều công ty có thể làm được ở quy mô lớn.

Quy định và trách nhiệm pháp lý

Ngay cả khi công nghệ hoàn hảo ngay ngày mai, vẫn còn câu hỏi: ai chịu trách nhiệm khi xảy ra tai nạn? Nếu một chiếc xe tự lái đâm phải, lỗi thuộc về nhà sản xuất, nhà phát triển phần mềm, hay hành khách? Các khu vực khác nhau lại có luật khác nhau, và chưa có chuẩn mực toàn cầu cho lái xe tự động.

Không có quy tắc rõ ràng, các công ty phải đối mặt với một “ma trận” quy định, khiến việc triển khai rộng rãi trở nên khó khăn. Các công ty bảo hiểm cũng đang đau đầu khi định giá hợp đồng cho loại xe có thể không cần tài xế hoặc vẫn cần trong trường hợp khẩn cấp.

Niềm tin của công chúng

Niềm tin có lẽ là rào cản khó nhất. Hầu hết mọi người nói rằng họ thích ý tưởng xe tự lái, nhưng khi được hỏi có dám ngồi lên hay không, sự do dự lộ rõ. Con người vốn muốn kiểm soát, nhất là liên quan đến an toàn.

Những câu chuyện về tai nạn dù hiếm thường xuất hiện trên trang nhất và thổi bùng sự hoài nghi. Để giành được niềm tin, các công ty phải chứng minh được sự ổn định và đáng tin cậy. Mọi người sẽ không bị thuyết phục bởi các màn trình diễn hào nhoáng; họ sẽ tin khi xe tự lái trở nên nhàm chán, an toàn, giống như đi thang máy.

Nơi xe tự lái có thể được thương mại hóa trước tiên

Dù còn nhiều thách thức, việc thương mại hóa vẫn đang diễn ra — chỉ là không thể triển khai ngay ở khắp nơi. Thay vì thay thế xe cá nhân, công nghệ tự lái đang xuất hiện trước tiên ở môi trường kiểm soát:

• Xe buýt tốc độ chậm chạy theo tuyến cố định, như trong sân bay hoặc khuôn viên.

• Robot giao hàng di chuyển trong khu vực đô thị có đường đi quen thuộc.

• Đội xe gọi chở khách trong những khu phố đã được lập bản đồ kỹ lưỡng.

Những tình huống ứng dụng hẹp này hợp lý vì giảm được độ phức tạp. Một xe buýt chỉ chạy quanh một tuyến đường cả ngày không cần biết mọi con đường trên thế giới — nó chỉ cần làm chủ một tuyến duy nhất.

Con đường dài phía trước

Lái xe tự động là công nghệ mà người ta thường nói rằng “chỉ vài năm nữa thôi”. Sự thật là con đường dài và gập ghềnh hơn những gì quảng bá ban đầu. Nhưng tiến bộ là thật, dù chậm hơn so với kỳ vọng. Chúng ta có thể sẽ không thấy xe cá nhân tự chạy khắp nơi trong một thập kỷ hoặc lâu hơn, nhưng những ứng dụng thương mại quy mô nhỏ đã chứng minh giá trị. Mỗi kilômét xe chạy thử, mỗi thách thức được giải quyết, đưa công nghệ tiến gần hơn tới đời sống thường ngày.

Vì vậy, lần tới khi bạn thấy một chiếc xe thử nghiệm với cảm biến quay tròn, đừng chỉ coi đó là hình ảnh của ngày mai. Hãy nhớ rằng đó là minh chứng cho sự kiên nhẫn, đầu tư và giải pháp sáng tạo để biến ngày mai trở nên an toàn và thực tế. Giấc mơ không chết — nó chỉ đang chọn con đường vòng mà thôi.