Lúc 3 giờ sáng, tín hiệu cảnh báo vang lên: “Sơ tán ngay lập tức”. Không còn thời gian để thu dọn hành lý. Không có gì đảm bảo chiếc ô tô sẽ nổ máy—đặc biệt khi điện đã bị cắt.

Nhưng ngay bên ngoài, tựa vào bức tường gara, là một thứ bất ngờ: một chiếc xe máy điện địa hình siêu nhẹ, pin đầy, tấm pin mặt trời gấp gọn trong cốp. Chỉ trong vài phút, Mark đã khởi động xe, đưa chú chó và chiếc ba lô lên yên, rồi lao đi trên con đường đặc khói, lốp xe nghiến trên tro bụi. Chiếc xe hơi bị bỏ lại. Chính chiếc xe máy đã cứu anh.

Đây không phải khoa học viễn tưởng. Ở những vùng dễ xảy ra cháy rừng của California, ngày càng nhiều cư dân bổ sung xe máy điện địa hình—không phải để vui chơi, mà để sinh tồn. Những mẫu xe như Sur-Ron Light Bee cùng các dòng e-moto gầm cao khác đang âm thầm trở thành một phần trong bộ dụng cụ khẩn cấp, bên cạnh nước, đèn pin và khẩu trang N95. Vì sao? Bởi khi thảm họa ập đến, những phương tiện truyền thống thường thất bại. Mất điện khiến trạm xăng ngừng bơm nhiên liệu. Đường phố tắc nghẽn vì xe cộ chen chúc. Cây đổ chắn ngang cao tốc. Và nếu ắc quy ô tô hết trong một đợt mất điện, bạn sẽ mắc kẹt. Một chiếc xe máy điện đi kèm pin năng lượng mặt trời có thể vượt qua tất cả.

Thoát Hiểm Khi Đường Bị Chặn

Những chiếc xe này nặng chưa đến 80 kg nhưng có thể đạt tốc độ 80–95 km/h, với quãng đường 60–95 km chỉ trong một lần sạc—đủ để vượt qua tuyến sơ tán, đường vòng, thậm chí đường mòn khi đường chính không thể đi qua. Khung xe gọn cùng lốp off-road cho phép chúng lướt qua gạch vụn, sỏi đá, địa hình gồ ghề—nơi ô tô dễ bị kẹt.

Trong trận cháy rừng năm 2023 gần Santa Cruz, nhiều cư dân đã báo cáo họ dùng e-moto để thoát thân bằng lối mòn leo núi hoặc đường dịch vụ khi tuyến chính kẹt cứng. “Tôi không cần bốn bánh”, Dana, một nhân viên lâm nghiệp, chia sẻ. “Tôi cần thứ gì đó linh hoạt, êm ái và đáng tin cậy. Chiếc xe đưa tôi lên vùng cao trong 20 phút. Hàng xóm tôi thì mất ba tiếng kẹt xe”.

Và bởi vì chạy điện, chúng không cần xăng. Một tấm pin năng lượng mặt trời cỡ nhỏ—có loại chỉ bằng laptop—có thể sạc đầy trong 3–5 giờ nắng trực tiếp. Nghĩa là ngay cả khi mất điện kéo dài, bạn vẫn có thể duy trì năng lượng. Một số chủ xe gắn tấm pin lên mái nhà hoặc mang trong ba lô để tiện di chuyển.

Đây không phải là thay thế cho xe hơi, mà là một phương án dự phòng không phụ thuộc vào những hệ thống mong manh. Không cần xăng. Không cần trạm sạc. Chỉ cần mặt trời và chuyển động.

Nhiều Hơn Cả Phương Tiện Thoát Hiểm

Khi hiểm nguy qua đi, những chiếc xe này vẫn hữu dụng. Trong nhiều ngày sau cháy rừng, khi điện và nhiên liệu khan hiếm, chúng trở thành công cụ kiểm tra tài sản, vận chuyển nhu yếu phẩm hoặc hỗ trợ hàng xóm. Một cộng đồng ở Sonoma County thậm chí còn để sẵn hai chiếc e-moto tại trung tâm khẩn cấp chung, gắn thêm giá chở hàng và pin dự phòng. “Chúng được dùng để chạy đến các điểm phân phối khi đường sá chưa ổn định”, Daniel Berlant, phát ngôn viên của Cal Fire, cho biết. Chúng vận hành êm ái, không cản trở sóng vô tuyến. Và quan trọng, chúng không thải khói trong môi trường vốn đã ô nhiễm sau cháy.

Một số sở cứu hỏa địa phương cũng đã chú ý. Họ đang thử nghiệm đơn vị e-moto nhỏ cho việc trinh sát nhanh tại vùng hẻo lánh. Độ yên tĩnh cho phép đội ngũ tiếp cận mà không làm động vật hoảng loạn, đồng thời không bỏ sót những âm thanh tinh tế—như một con vật mắc kẹt hoặc gốc cây âm ỉ cháy.

Với cư dân vùng nông thôn hoặc khu rừng, sự thay đổi này hoàn toàn hợp lý. “Tôi từng nghĩ đây chỉ là món đồ chơi cuối tuần”, Mark, người đã thoát nạn lúc 3 giờ sáng, nói. “Giờ tôi luôn giữ nó sạc đầy, che chắn cẩn thận, sẵn sàng. Nó không còn là thú vui nữa. Nó là bảo hiểm”.

Chuẩn Bị Cho Điều Khó Lường

Sự gia tăng của những chiếc xe này phản ánh một sự chuyển biến lớn: con người không còn chờ đợi các cơ quan giải quyết khủng hoảng khí hậu. Họ tự thích nghi, dùng công nghệ rẻ và dễ tiếp cận để lấp đầy khoảng trống phòng bị.

Nếu bạn đang cân nhắc, đây là những yếu tố thực sự quan trọng:

1. Quãng đường và tốc độ sạc – Chọn mẫu xe có ít nhất 60 km quãng đường thực tế. Thử sạc bằng pin mặt trời di động, không chỉ bằng ổ điện.

2. Độ bền – Off-road không đồng nghĩa bất tử. Kiểm tra giảm xóc, lốp và khả năng chống nước. Xe sẽ phải đối mặt với bùn, tro bụi, biến đổi nhiệt độ đột ngột.

3. Lưu trữ và tiếp cận – Đặt xe ở nơi dễ lấy. Đừng chôn nó dưới đống dụng cụ. Luyện tập việc chất đồ nhanh chóng—thời gian là sinh mạng.

4. Bộ pin mặt trời – Một tấm pin gập 100 watt kèm bộ điều khiển sạc phù hợp đủ cho hầu hết e-moto. Giữ khô ráo và thử hàng tháng.

5. Luyện tập – Thường xuyên chạy xe. Thử trong tầm nhìn hạn chế, địa hình xấu và ban đêm. Sự tự tin trong khủng hoảng đến từ việc rèn luyện.

Theo Sở Lâm nghiệp và Phòng cháy California, mùa cháy rừng giờ kéo dài gần như quanh năm ở nhiều nơi. Các lệnh sơ tán diễn ra thường xuyên hơn, hạ tầng ngày càng quá tải. Trong bối cảnh đó, việc chuẩn bị phương án thoát thân thứ hai không phải hoang tưởng—mà là thực tế.

Vì vậy, lần tới khi bạn thấy một chiếc xe máy điện địa hình bóng loáng trong gara, đừng vội nghĩ nó chỉ để giải trí. Nó có thể là một phần của kế hoạch sinh tồn cho cả gia đình. Một lối thoát êm ái, chạy bằng năng lượng mặt trời, luôn sẵn sàng khi còi báo động vang lên và điện tắt phụt. Và nếu bạn đang sống trong vùng cháy rừng, hãy tự hỏi: nếu chỉ có năm phút để rời đi, bạn sẽ dùng gì để thoát? Có lẽ đã đến lúc suy nghĩ lại về ý nghĩa thật sự của cụm từ “phương tiện khẩn cấp”.