Bạn đã bao giờ tự hỏi bộ trống – trái tim của một ban nhạc jazz – ra đời như thế nào chưa? Khi cùng khám phá câu chuyện này, chúng ta sẽ tìm hiểu cách sự kết hợp độc đáo giữa các loại trống và chũm chọe tạo nên những nhịp điệu phong phú mà ta yêu thích.

Bộ trống, thường được gọi là trống jazz, bao gồm các thành phần như trống bass với bàn đạp chân, trống snare, ít nhất hai trống tom-tom, một hoặc hai chũm chọe treo, chũm chọe hi-hat có bàn đạp, và các loại chũm chọe khác.

Khi kết hợp, chúng mang đến dải âm thanh rộng, để người chơi khéo léo biến hóa bằng nhiều loại dùi khác nhau — dùi gỗ, chổi sắt hoặc dùi bó — góp phần tạo nên sức hút đặc biệt của âm nhạc jazz.

Nguồn gốc của bộ trống

Bộ trống xuất hiện tại Hoa Kỳ, được tạo ra đặc biệt để đệm cho nhạc jazz. Từ “jazz” có nguồn gốc còn gây tranh luận, với một số câu chuyện gắn nó với các nhạc công thời kỳ đầu trong những cộng đồng sôi động, dù chưa có sự đồng thuận hoàn toàn. Thuở ban đầu, ở những cộng đồng này, mọi người chơi nhạc sôi nổi để giải trí. Dần dần, phong cách âm nhạc đầy năng lượng ấy được gọi là jazz, và bộ trống nhanh chóng trở thành nền tảng không thể thiếu của nó.

Sự phát triển của trống jazz

Ngược dòng về khoảng năm 1890, hình thức sơ khai của bộ trống xuất hiện khi các tay trống trong ban nhạc sân khấu thoát khỏi những quy tắc cứng nhắc của bản nhạc, bắt đầu ôm trọn nhịp điệu phóng khoáng. Đây chính là cột mốc khai sinh phong cách đánh trống hiện đại. Đặc biệt tại New Orleans — cái nôi của jazz và ragtime — các tay trống học hỏi từ trống bass và snare của các ban nhạc diễu hành. Họ sáng tạo kỹ thuật “đánh kép” khi đặt trống bass và snare ở vị trí cho phép luân phiên gõ cả bằng đầu và cán dùi. Điều này giúp nhịp điệu trở nên đa tầng, nhiều sắc thái hơn. Các tay trống thường ứng biến, thay đổi cách đánh để phù hợp bản nhạc, đôi khi dùng cán dùi gõ vào trống bass thay vì chỉ dùng đầu dùi, tạo thêm lớp âm mới.

Cấu trúc bộ trống và kỹ thuật chơi

Bộ trống xoay quanh trống bass, được hỗ trợ bởi hi-hat, snare, tom và chũm chọe. Mỗi bộ phận có cách chơi riêng:

- Trống bass được chơi bằng chân phải đặt tự nhiên trên bàn đạp. Cổ chân và bàn chân luôn thả lỏng, di chuyển lên xuống theo bàn đạp. Mũi chân có thể hơi nhấc, nhưng gót nên chạm bàn đạp để giữ động tác mượt.

- Chũm chọe hi-hat được điều khiển bằng chân trái. Trước khi bắt đầu, gót trái hơi nhấc. Sau đó chân chuyển động nhịp nhàng: gót xuống, mũi chân lên, mũi chân xuống, gót lên. Các động tác cần tự nhiên, không quá cao hoặc chậm.

- Trống snare rất linh hoạt. Cả hai tay có thể dùng kỹ thuật “wrist-down” để tạo nhiều tiết tấu khác nhau.

- Khi đánh hi-hat bằng dùi, kỹ thuật cần chính xác. Thông thường, tay phải gõ nhịp với cổ tay giữ thẳng. Với chũm chọe treo, người chơi chọn tay tùy bài, thường là tay phải. Gõ vào mép chũm chọe bằng thân dùi sẽ tạo hiệu ứng mạnh mẽ khi cần.

Cách bảo quản bộ trống

Trước khi lắp bộ trống, cần lau sạch từng bộ phận. Mồ hôi, nước và các chất lỏng khác có thể làm hỏng trống, còn dầu từ tay sẽ làm mờ độ bóng của chũm chọe. Chỉ cần lau bằng khăn mềm khi lắp hoặc tháo rời là đã giúp bảo vệ trống. Thường xuyên kiểm tra để đảm bảo ốc giữ chũm chọe chặt và lớp nỉ kê dưới chũm chọe còn tốt. Các bộ phận chuyển động nhiều như chân hi-hat và bàn đạp trống bass cần tra dầu định kỳ để hoạt động trơn tru. Nếu nghe tiếng kêu khó chịu từ lò xo, tốt nhất là thay ngay để giữ cảm giác thoải mái và âm thanh chuẩn.

Bảo dưỡng mặt trống và vai trò của tay trống

Mặt trống, đặc biệt là mặt trên được gõ trực tiếp, ảnh hưởng lớn đến âm sắc và cảm giác chơi. Thay mặt trống cũ thường xuyên giúp âm thanh sáng và độ nhạy tốt hơn. Mặt trống đã mòn không chỉ làm âm đục mà còn gây khó chịu khi chơi. Là tay trống, chúng ta nắm vai trò then chốt trong việc điều khiển tốc độ và nhịp của ban nhạc. Trong jazz, sự phối hợp chặt chẽ với các nhạc công khác là yếu tố sống còn. Cách “cắt” nhịp dứt khoát, gọn gàng có thể định hình cả màn trình diễn, thổi hồn cho bản nhạc một cách mãnh liệt.

Hãy cùng nhau giữ nhịp

Giờ đây, khi đã tìm hiểu về nguồn gốc, cấu trúc và mẹo bảo quản bộ trống, ta hiểu rõ hơn cách lịch sử và việc chăm sóc đúng cách giúp nhạc cụ này luôn tươi mới. Dù bạn ở trình độ nào, chăm chút cho bộ trống sẽ giúp nó vang lên âm thanh tuyệt vời trong nhiều năm tới. Bạn đã từng cảm nhận năng lượng từ một tay trống jazz biểu diễn trực tiếp chưa? Bộ phận nào của bộ trống thu hút bạn nhất? Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn và cùng nhau giữ nhịp sống cho âm nhạc!