Nếu bạn từng thấy một con voi, hẳn bạn đã chú ý đến đôi tai to lớn, mềm mại của chúng. Chúng dường như quá khổ so với phần còn lại của cơ thể, khiến ta không khỏi thắc mắc: tại sao voi lại có đôi tai lớn đến vậy?

Liệu đó chỉ là một đặc điểm hình thể thú vị, hay là một cấu tạo đóng vai trò sống còn? Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá bí ẩn đằng sau đôi tai khổng lồ ấy, tìm hiểu cách chúng giúp voi điều hòa nhiệt, cải thiện thính giác và nhiều chức năng khác.

Bộ điều hòa nhiệt tự nhiên: Cách đôi tai giúp voi hạ nhiệt

Một trong những chức năng thú vị nhất của tai voi chính là vai trò điều tiết nhiệt độ cơ thể. Voi sinh sống ở những môi trường nóng bậc nhất trên Trái Đất, như thảo nguyên châu Phi hay rừng rậm châu Á. Vậy làm thế nào chúng chịu đựng được cái nóng gay gắt này? Câu trả lời nằm ở đôi tai.

Tai voi chứa dày đặc các mạch máu, giúp chúng điều hòa nhiệt độ cơ thể. Khi voi vỗ tai, chuyển động này giúp tản nhiệt từ các mạch máu, làm mát máu trước khi máu được tuần hoàn khắp cơ thể. Lượng máu mát này giúp voi duy trì nhiệt độ bên trong ở mức ổn định.

Trong điều kiện khí hậu nóng, voi thường dùng đôi tai như những chiếc quạt khổng lồ. Việc vỗ tai làm tăng lưu thông không khí và tăng hiệu quả làm mát — một yếu tố sống còn. Nếu không có “hệ thống điều hòa” tự nhiên này, voi có thể nhanh chóng bị quá nhiệt, dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hoặc thậm chí tử vong.

Theo Tiến sĩ Charles Foley, chuyên gia về sinh lý học và điều hòa nhiệt ở voi:

“Tai voi là cơ quan điều nhiệt cực kỳ chuyên biệt. Mạng lưới mạch máu dày đặc — đặc biệt là đám rối động-tĩnh mạch cho phép tản nhiệt nhanh chóng. Khi vỗ, chuyển động tai thúc đẩy quá trình làm mát đối lưu của các mạch máu bề mặt, giảm nhiệt độ máu từ 3–5°C trước khi máu lưu thông trở lại. Quá trình này ngăn ngừa hiện tượng sốc nhiệt ở môi trường trên 40°C, đặc biệt quan trọng đối với loài động vật không có tuyến mồ hôi”.

Thính giác tuyệt vời: Đôi tai như bộ khuếch đại âm thanh

Bên cạnh khả năng làm mát, đôi tai voi còn đóng vai trò quan trọng trong việc nghe. Voi có thính giác xuất sắc, và chính đôi tai rộng lớn giúp chúng khuếch đại âm thanh ở khoảng cách xa. Diện tích bề mặt tai lớn cho phép thu nhận cả những âm thanh nhỏ nhất — từ tiếng lá xào xạc cho tới tiếng gọi của đồng loại ở rất xa.

Thực tế, voi có thể nghe được âm thanh ở dải tần thấp (hạ âm) mà con người không thể nghe thấy. Khả năng này giúp chúng giao tiếp ở khoảng cách lên tới vài kilômét, giữ liên lạc với bầy hoặc cảnh báo nhau về nguy hiểm. Kích thước lớn của tai giúp định hướng và dẫn sóng âm vào ống tai, tăng độ nhạy khi nghe.

Điều thú vị là voi còn dùng hạ âm để giao tiếp. Chúng có thể phát ra những tiếng gầm trầm, truyền qua mặt đất, và những rung động này được đồng loại cảm nhận qua bàn chân cực kỳ nhạy cảm. Đôi tai lớn giúp chúng phát hiện những tín hiệu tần số thấp này từ xa, hỗ trợ kết nối xã hội trong phạm vi rộng lớn.