Bạn đã bao giờ tự hỏi liệu một ngày nào đó công việc của mình có thể được robot đảm nhận? Câu hỏi này ngày càng trở nên phổ biến khi tự động hóa và trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển với tốc độ chóng mặt.

Nghe qua thì có vẻ đáng lo, nhưng sự thật lại phức tạp hơn và thậm chí mang đến nhiều hy vọng. Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn xem robot đang đến để thay thế chúng ta, hay chỉ đơn giản là để thay đổi cách chúng ta làm việc.

Robot Thực Sự Đang Làm Gì?

Khi nhắc đến robot, nhiều người thường hình dung những cỗ máy biết đi, biết nói và thực hiện công việc giống hệt con người. Trên thực tế, phần lớn robot không mang hình dáng con người. Chúng là các chương trình phần mềm hoặc hệ thống cơ khí được thiết kế để thực hiện những nhiệm vụ cụ thể.

Ví dụ, robot trong nhà máy đã được sử dụng hàng chục năm để lắp ráp ô tô hoặc đóng gói hàng hóa. Gần đây hơn, các “bot” phần mềm đảm nhiệm những công việc như phân loại email, xử lý dữ liệu hay thậm chí viết các báo cáo ngắn.

Theo báo cáo năm 2023 của McKinsey & Company, hơn 50% khối lượng công việc hiện tại có thể được tự động hóa với công nghệ sẵn có. Tuy nhiên, chỉ khoảng 5% nghề nghiệp là có thể tự động hóa hoàn toàn. Điều này có nghĩa phần lớn công việc sẽ thay đổi – chứ không biến mất.

Những Công Việc Có Nguy Cơ Cao Bị Tự Động Hóa

Một số loại công việc dễ bị thay thế bởi robot hoặc AI hơn, bao gồm:

• Các nhiệm vụ tay chân lặp đi lặp lại, như trong sản xuất, hậu cần hoặc vệ sinh

• Nhập dữ liệu và xử lý thông tin cơ bản, thường gặp trong tài chính hoặc hành chính

• Dịch vụ khách hàng, nơi chatbot ngày càng được sử dụng rộng rãi

Chẳng hạn, robot trong kho hàng có thể di chuyển kiện hàng 24/7 mà không cần nghỉ. Tương tự, chatbot được hỗ trợ AI có thể trả lời hàng nghìn câu hỏi của khách hàng chỉ trong tích tắc.

Nhưng điều đó không có nghĩa con người bị loại bỏ hoàn toàn. Ngay cả trong môi trường tự động hóa cao, con người vẫn đảm nhận những nhiệm vụ đòi hỏi sự linh hoạt, phán đoán và giám sát an toàn.

Những Công Việc Ít Có Khả Năng Bị Thay Thế

Ngược lại, có nhiều công việc rất khó để robot thay thế, như:

• Các nghề sáng tạo, ví dụ nghệ sĩ, nhà thiết kế, nhà văn

• Công việc cần sự đồng cảm, như giáo viên, nhà trị liệu, y tá

• Các vị trí đòi hỏi quyết định phức tạp, như luật sư hoặc kỹ sư

Lý do là vì robot không thể hiểu cảm xúc, tín hiệu xã hội hay sự sáng tạo theo cách của con người. AI có thể tạo ra một bức tranh hay sáng tác một bản nhạc, nhưng nó không có niềm đam mê hay dấu ấn cá nhân. Tương tự, chăm sóc bệnh nhân hoặc giảng dạy học sinh đòi hỏi sự thấu hiểu và niềm tin – điều mà công nghệ vẫn chưa thể đạt tới.

Công Việc Đang Thay Đổi, Không Biến Mất

Thay vì thay thế con người hoàn toàn, robot thường đảm nhận một số phần công việc nhất định. Điều này giúp chúng ta có cơ hội tập trung vào những nhiệm vụ ở cấp độ cao hơn, đòi hỏi tư duy, giải quyết vấn đề và sáng tạo. Ví dụ:

• Kế toán sẽ bớt thời gian cộng hóa đơn và dành nhiều thời gian hơn để tư vấn khách hàng

• Bác sĩ có thể dùng AI để chẩn đoán nhanh hơn, nhưng vẫn là người đưa ra quyết định cuối cùng

• Nhà báo có thể dùng AI thu thập dữ liệu nền, rồi viết bài với góc nhìn con người

Vì vậy, thay vì nghĩ “Robot có lấy mất công việc của tôi không?”, sẽ tốt hơn nếu hỏi “Tôi có thể hợp tác với robot thế nào để làm việc hiệu quả hơn?”.

Công Việc Mới Sẽ Được Tạo Ra

Lịch sử đã chứng minh rằng công nghệ thường tạo ra nhiều việc làm hơn là phá hủy chúng. Hãy nhớ lại Cách mạng Công nghiệp: nhiều nghề truyền thống biến mất, nhưng hàng loạt nghề mới – như quản lý nhà máy, kỹ sư, thợ vận hành máy – lại xuất hiện. Điều tương tự đang diễn ra với tự động hóa và AI. Thực tế, Diễn đàn Kinh tế Thế giới ước tính rằng đến năm 2025, công nghệ sẽ thay thế khoảng 85 triệu việc làm, nhưng đồng thời tạo ra 97 triệu vai trò mới – đặc biệt trong các lĩnh vực như khoa học dữ liệu, robot, năng lượng xanh và chăm sóc sức khỏe.

Chuẩn Bị Cho Tương Lai

Để đón đầu sự thay đổi, người lao động và sinh viên cần trang bị những kỹ năng cho tương lai, bao gồm:

• Kiến thức số: biết cách sử dụng công cụ công nghệ mới

• Tư duy phản biện: giải quyết vấn đề theo nhiều cách linh hoạt

• Trí tuệ cảm xúc: làm việc hiệu quả với con người, ngay cả trong môi trường nhiều công nghệ

Chính phủ, trường học và doanh nghiệp đã bắt đầu đầu tư vào các chương trình đào tạo lại và nâng cao kỹ năng. Các chuyên gia dự đoán rằng học tập suốt đời sẽ trở thành một phần tất yếu của mọi sự nghiệp.

Vậy Robot Có Thay Thế Chúng Ta Không?

Câu trả lời ngắn gọn: Không hoàn toàn. Robot và AI chắc chắn sẽ thay đổi cách chúng ta làm việc, và trong một số trường hợp, thay thế những nhiệm vụ nhất định. Nhưng chúng vẫn còn rất xa mới có thể thay thế hoàn toàn con người. Trong nhiều tình huống, chúng sẽ giúp chúng ta làm việc thông minh hơn, an toàn hơn và hiệu quả hơn.

Kết Luận: Con Người Và Công Nghệ Là Một Đội

Vậy bạn nghĩ sao – công việc của bạn sẽ bị thay thế hay được chuyển đổi? Tương lai việc làm không phải là con người đối đầu với robot, mà là con người hợp tác cùng công nghệ. Nếu chúng ta thích nghi và học hỏi những kỹ năng mới, robot sẽ đảm nhận những phần việc nhàm chán – còn chúng ta tập trung vào điều khiến mình thật sự khác biệt: sự sáng tạo và bản chất con người. Bạn đã sẵn sàng hợp tác cùng máy móc chưa, hay vẫn còn băn khoăn? Hãy chia sẻ suy nghĩ của bạn!