Tiếng cười là một trong những hành vi kỳ lạ và cuốn hút nhất của con người. Các nghiên cứu cho thấy, trong mỗi 10 phút trò chuyện, con người cười trung bình khoảng bảy lần.

Tuy nhiên, điều thú vị là chúng ta hiếm khi cười vì những thứ ta tưởng—như trò đùa hay sự hài hước. Thay vào đó, tiếng cười bắt nguồn sâu xa từ tương tác xã hội, đóng vai trò như một sợi dây gắn kết, giúp con người xây dựng và duy trì các mối quan hệ!

Bản chất xã hội của tiếng cười

Trái ngược với suy nghĩ phổ biến, tiếng cười không chủ yếu bắt nguồn từ sự hài hước.Thay vào đó, nó xuất hiện nhiều nhất trong các tương tác xã hội. Tiếng cười đóng vai trò như một chất keo gắn kết, giúp con người xây dựng và duy trì các mối quan hệ. Đây là lý do tại sao chúng ta có xu hướng cười nhiều hơn khi ở trong nhóm, ngay cả khi một tình huống không thực sự hài hước hơn lúc ở một mình.

Điều thú vị là tiếng cười mang tính phổ quát. Dù thuộc về các nền văn hóa khác nhau, con người vẫn có thể nhận diện được tiếng cười, ngay cả khi nó phát ra từ một người hoàn toàn xa lạ.Ví dụ, nghiên cứu thực hiện với tộc người Himba ở Namibia cho thấy trong khi những âm thanh tích cực khác như tiếng reo hò có sự khác biệt giữa các nền văn hóa, thì tiếng cười vẫn được hiểu giống nhau ở khắp nơi trên thế giới.

Một biểu hiện nguyên thủy

Tiếng cười khác biệt hoàn toàn so với lời nói. Các nghiên cứu MRI cho thấy trong khi việc nói chuyện đòi hỏi sự phối hợp phức tạp giữa lưỡi, hàm, vòm miệng mềm và môi, thì tiếng cười lại chỉ liên quan đến sự co giãn của lồng ngực. Âm thanh của tiếng cười được tạo ra khi không khí bị đẩy ra khỏi phổi với áp lực cao, tạo ra những tiếng khò khè, hít mạnh và bật cười—những âm thanh hoàn toàn khác với cấu trúc phức tạp của lời nói.

Sự đơn giản này gắn kết tiếng cười với một phần não bộ nguyên thủy, nơi kiểm soát các âm thanh bản năng ở tất cả các loài động vật có vú. Không giống như lời nói, tiếng cười không được điều khiển bởi các khu vực não bộ liên quan đến ngôn ngữ. Điều này giải thích vì sao một người bị mất khả năng nói vẫn có thể cười hoặc khóc. Những biểu hiện cảm xúc phi ngôn ngữ này được kiểm soát bởi một hệ thống thần kinh nguyên thủy hơn.

Tiếng cười ở các loài khác

Không chỉ con người mới biết cười. Các loài linh trưởng khác như tinh tinh, khỉ đột và đười ươi cũng phát ra những âm thanh giống tiếng cười khi tham gia vào các hoạt động vui chơi, chẳng hạn như bị cù. Đáng ngạc nhiên hơn, ngay cả chuột cũng có thể phát ra tiếng cười khi bị cù, cho thấy rằng tiếng cười có nguồn gốc tiến hóa sâu xa trong thế giới động vật có vú.

Mối liên kết chung giữa tiếng cười ở con người và động vật chính là sự vui đùa. Đối với các loài động vật có vú, tiếng cười thường báo hiệu rằng một tương tác đang diễn ra theo hướng thân thiện và không đe dọa. Chính sự kết nối với hoạt động vui chơi này có thể giải thích vì sao tiếng cười tiến hóa—nó đóng vai trò như một tín hiệu rằng tình huống hiện tại an toàn và mang lại niềm vui, từ đó củng cố các mối quan hệ xã hội mà không tạo ra xung đột.

Tiếng cười và văn hóa

Mặc dù bản thân tiếng cười là phổ quát, nhưng cách con người thể hiện những cảm xúc tích cực khác lại có sự khác biệt giữa các nền văn hóa. Ví dụ, sự chiến thắng có thể được thể hiện bằng tiếng reo hò ở Anh, trong khi tộc người Himba sử dụng âm thanh giống như một bài hát “ay-ay-ay.” Sự đa dạng văn hóa này làm nổi bật tính phổ quát độc nhất của tiếng cười như một biểu hiện cơ bản của con người.

Nguồn gốc tiếng cười trong hài kịch

Một giả thuyết cho rằng hài kịch mô phỏng bản chất vui đùa của tiếng cười trong quá khứ tiến hóa. Trong các tình huống hài hước, giao tiếp trở nên nhẹ nhàng và mang tính chơi đùa, tạo ra một không gian an toàn, nơi mà sự hài hước được phát triển và tiếng cười trở thành trải nghiệm được chia sẻ.

Sự kết nối trọn đời với vui đùa

Nguồn gốc của tiếng cười trong hoạt động vui chơi giải thích vì sao nó vẫn là một phần quan trọng trong cuộc sống, ngay cả khi chúng ta trưởng thành. Các loài động vật có vú như rái cá, chó và con người tiếp tục duy trì hoạt động vui chơi suốt đời, sử dụng tiếng cười như một tín hiệu của niềm vui và sự kết nối.

Dù là thông qua cù lét, hài kịch hay những cuộc trò chuyện xã hội, tiếng cười là minh chứng cho tầm quan trọng cơ bản của vui chơi và sự gắn kết trong thế giới động vật—trong đó có cả chúng ta.

Cuối cùng, tiếng cười không đơn thuần là phản ứng với sự hài hước mà là một biểu hiện xã hội và nguyên thủy, giúp chúng ta kết nối với nhau và với lịch sử tiến hóa của chính mình.